Tri relikvije, jedno proročanstvo: Istoričarka otkriva SRPSKO NASLEĐE u Svetoj zemlji koje nismo učili u školi

Hiljadu godina istorije, tri neprocenjive relikvije i jedan svetac koji je znao – ovo mora ostati nama.

U vremenu kada nas sa svih strana zatrpavaju površne informacije, priče poput ove otvaraju vrata nepoznatog nasleđa koje nosimo u genima, jeziku i veri.

O vezi između srednjovekovne Srbije, Jerusalima i srednjovekovne Judeje (današnjeg Izraela) tako malo pričamo, a neverovatno je bogata i seže u kontinuitetu od tada pa do dana današnjeg. O tome za Ona.rs piše istoričarka Dijana Vasiljević – i njenu priču prenosimo u celosti.

Dok šetamo pored starih crkava, retko znamo da nas vezuju za Jerusalim

– Interesantno je da živimo okruženi bogatim nasleđem naših predaka, od starih zdanja pored kojih prolazimo svaki dan, pa do neverovatnih relikvija koje su okosnica naše pravoslavne vere, a da o njihovom poreklu tako malo znamo ili čak uopšte ne znamo.

Mi u svom nasleđu baštinimo vredne relikvije i artefakte stare hiljadama godina, neprocenjive vrednosti, koje su naši preci tako pomno čuvali ne bi li na taj način sačuvali sećanje na naše poreklo, državu ili religiju i preneli nam ih u nasleđe, znajući koju vrednost za budućnost one imaju.

Tri relikvije koje su nam ostavljene kroz proročanstvo

Iz tog razloga ćemo ovoga puta pričati o neprocenjivim relikvijama koje mi kao hrišćani baštinimo, a koju nam je u nasleđe ostavio naš najveći svetitelj, čije se mošti trenutno nalaze izložene u hramu koji je njemu posvećen. Naravno, radi se o Svetom Savi, koji s punim pravom nosi epitet najznačajnije istorijske ličnosti u srpskoj istoriji.

Od Kedronske doline do Hilandara

Ova priča nas vodi u 5. vek nove ere, kada u Kedronskoj dolini, između Vitlejema i Mrtvog mora u Judeji, Sveti Sava Osvećeni osniva najveći pravoslavni manastir – Veliku Lavru, koja i danas postoji pod imenom Manastir Svetog Save Osvećenog (Mar Saba).

Sveti Sava Osvećeni, jedan od najvećih svetitelja hrišćanstva, pred smrt (oko 532. godine) zaveštao je da se njegov igumanski štap (paterica) pričvrsti pored groba i preda arhijereju carskog roda i istog imena, koji će u budućnosti doći u manastir. Znak po kome će ga poznati – štap će pasti na zemlju. Uz štap, trebalo je da mu se preda i ikona Bogorodice Mlekopitateljice.

Dolazak svetog Jovana Damaskina i ikona Trojeručice

Mnogo vekova kasnije, u 8. veku, u Lavru dolazi Sveti Jovan Damaskin, noseći sa sobom ikonu Bogorodice Trojeručice, ispred koje se molio kada mu se čudom izlečena ruka oporavila. U znak zahvalnosti, dao je da se na ikoni izlije kopija njegove ruke. Po predanju, ikonu je ikonopisao apostol Luka.

Sa druge strane nalazila se ikona Svetog Nikole, za koju se veruje da je najverniji prikaz njegovog lika.

Početak svetosavskog nasleđa u Jerusalimu

Čuvši za zaveštanje svetog Save Osvećenog, Jovan Damaskin je svojoj ikoni pridodao poklon, određujući da i ona bude predata onome ko bude dostojan štapa.

Početkom 13. veka, sveti Sava i njegov otac sveti Simeon dolaze u Judeju, bogato daruju crkve i manastire u Jerusalimu i okolini – od crkve Gospodnje, crkve Svetog Teodosija kod Vitlejema, do crkve Svetog Đorđa u Akri, koju otkupljuju od Latina.

Srpska misija u Svetoj zemlji

Tokom boravka, Sveti Sava postaje član bratstva Lavre svetog Save Osvećenog, i otkupljuje kuću svetog Jovana Bogoslova na Sionskoj gori, gde podiže crkvu i manastir. U toj kući se odigrala Tajna večera.

Takođe, daruje i gruzijski manastir Časnog Krsta, crkvu u Vitlejemu i mnoge druge svetinje, s ciljem da ostavi prostor za naše monahe i buduće vladare iz loze Nemanjića.

Proročanstvo se ispunjava – predaja svetih darova

Godine 1229, dok se nalazio u Lavri, tokom molitve Svetog Save, paterica je više puta padala na zemlju. Monasi su tada shvatili da se proročanstvo ispunilo i predali su mu sva tri poklona: štap, ikonu Mlekopitateljice i Trojeručicu.

Gde se danas nalaze tri svetinje

Danas se:

Igumanski štap čuva u keliji Paterica na Svetoj Gori,

Bogorodica Mlekopitateljica nalazi u isposnici svetog Save u Kareji,

Bogorodica Trojeručica u manastiru Hilandar.

Postoji i druga Trojeručica – kopija izrađena za Ruse tokom rusko-japanskog rata, koja se danas nalazi u crkvi svetog Save na Vračaru.

Povratak moštiju svetog Save Osvećenog

Mošti svetog Save Osvećenog, koje su za vreme krstaških ratova prenete u Veneciju, 1965. godine vraćene su u Veliku Lavru, gde počivaju i danas.

Preuzeto sa Ona.rs, autor Marija M. Zarić