Ljubavi moje krvi, smrti živa, nema,
zalud očekujem reč pisanu tvoju
i mislim s cvetom koji gubi boju,
kad živim bez sebe, bolje da te nemam.
Na današnji dan, 5. jun, pre 122 godine kod Granade u Španiji, rođen je Federiko Garsija Lorka, izuzetno značajna figura španske književnosti 20. veka, poznat po svojim delima kao pesnik, dramski pisac i pozorišni reditelj. Njegovo nasleđe i uticaj i danas su veoma prisutni u svetskoj književnosti.
Jedan od prvih pesnika avangarde, poreklom iz porodice imućnog andaluzijskog veleposednika, Federiko Garsija Lorka, izuzetno istaknut po najznačajnijim delima – “Ciganski romansero”, “Pesnik u Njujorku”, “Krvava svadba”, “Dom Bernarde Albe”, još kao dete sa samo 15 godina pokazao je talenat za književnost. Prvu zbirku pesama „Dojmovi i krajolici“ izdao je 1918. godine za vreme studija. Tri godine kasnije, objavio je i drugu zbirku „Knjiga pesama“. Posebnu ljubav prema narodnim pesmama i narodnoj kulturnoj baštini počeo je da neguje zahvaljujući tadašnjem učitelju koji ga je podučavano muzičkim veštinama. To će uticati na njegovo dalje stvaralaštvo koliko i duruženje sa španskim intelektualcima Salvadorom Dalijem i Luisom Bunjuelom.
Njegova najpoznatija zbirka pesama „Ciganski romansero“ nastaje za vreme uske saradnje sa Dalijem i nagađanjima o preteranoj prisnosti među njima, od 1921. do 1925. godine posle čega se razilaze.
Pesme za svoju potresnu zbirku „Pesnik u Njujorku“, suočavajući se sa nehumanim potrošačkim društvom, Lorka će pisati za vreme ekonomske krize u SAD-u, po napuštanju Madrida zbog Bunjelovog i Dalijevog filma „Andaluzijski pas“ koji će doživeti kao lični napad i neprihvaćenost u prijateljskim i društvenim krugovima zbog svoje seksualne orijentacije.
Iako je svoju prvu dramu, „Urok leptirice“, napisao još 1920. godine, intenzivnijim pisanjem drama počinje da se bavi po povratu u Španiju, 1930. godine, kao direktor pozorišta „La Barraca“. Prva njegova zapaženija drama, „Krvava svadba“, napisana je tri godine kasnije, godinu dana posle nje „Jerma“, a 1936. godine i „Dom Bernarde Albe“.
Njegov tragičan kraj 1936. godine, u vreme španskog građanskog rata, dodatno je učvrstio njegovu legendarnu figuru u istoriji španske kulture. Lorka postaje simbol fašističke represije i najslavnija žrtva građanskog rata u Španiji posle svoje smrti, zbog uzaludnih pokušaja vlasti da unište njegova dela i zabrane spominjanje njegovog imena. Smatra se ključnim glasom Generacije 27 i istinskim čuvarom andaluzijskih priča zbog svoje sposobnosti da spoji tradicionalne elemente sa savremenim književnim trendovima, ali i zbog svoje duboke ukorenjenosti u andaluzijsku kulturu.
U svojoj kratkoj ali intenzivnoj karijeri, Lorka je postao jedan od najznačajnijih španskih pesnika 20. veka, stvarajući poeziju koja je duboko uticala na špansku književnost i kulturu. Njegov doprinos poeziji i drami, kao i njegov angažman i politički stavovi, čine ga neizostavnim likom španske umetničke scene.
foto: Wikipedia
